Wat zijn de grootste oorzaken van CO2 uitstoot?

CO2, ofwel koolstofdioxide, is een onderwerp dat altijd actueel en veel in het nieuws is. Het staat in de krant, is op het journaal en met grote regelmaat op de radio. Maar wat is CO2 eigenlijk? Wat is het verband tussen CO2 en klimaatverandering? En: wat zijn nu eigenlijk grootste oorzaken van CO2–uitstoot? In dit blog krijg je een antwoord op al deze vragen. 

Wat is CO2?

CO2 is de scheikundige afkorting voor koolstofdioxide. Koolstofdioxide bestaat uit één koolstof atoom (C) en twee zuurstof elementen (O2), vandaar de afkorting CO2. Het is een kleur- en geurloos gas dat warmte vasthoudt en dat van nature in de atmosfeer aanwezig is. De totale hoeveelheid CO2 in de atmosfeer is in de afgelopen 250 jaar sterk toegenomen. Dit komt door menselijke activiteiten. CO2 drukken we doorgaans uit in kilo’s. Dit komt omdat het een gas is dat massa heeft. Klinkt dat nog steeds een beetje vaag? Lees dan deze blog over het gewicht van CO2 voor meer informatie!

De natuurlijke koolstofcyclus 

Op aarde is een natuurlijke koolstofcyclus aanwezig. Hierbij beweegt het atoom koolstof (C) zich via diverse verbindingen (zoals koolstofdioxide, maar bijvoorbeeld ook methaan (CH4)) door biosfeer (planten op land), ondergrond, atmosfeer en oceanen. In een latere paragraaf lees je over de uitstoot van CO2 in de atmosfeer, bijvoorbeeld bij het verbruik van fossiele brandstoffen. Het is echter belangrijk om te beseffen dat CO2 ook weer uit de atmosfeer opgenomen kan worden. Zo nemen oceanen CO2 op, dit gebeurt bijvoorbeeld door plankton welke in de oceanen aanwezig is. Ook planten in de biosfeer nemen koolstof op middels fotosynthese. Hierdoor is de hoeveelheid CO2 in de atmosfeer per definitie niet stabiel, maar door de sterke uitstoot van CO2 door de mens is de hoeveelheid koolstof in de atmosfeer significant toegenomen waardoor de natuurlijke koolstofcyclus verstoort is geraakt. 

Het verband tussen CO2 en klimaatverandering 

De reden dat de uitstoot van CO2 veel in de media is, is gelegen in het feit dat het een broeikasgas is. Door de toegenomen hoeveelheid koolstofdioxide in de atmosfeer warmt de aarde op en verandert het klimaat. Broeikasgassen zorgen er namelijk voor dat warmte beter wordt vastgehouden, waardoor de temperatuur op aarde stijgt. Je hebt al gelezen dat CO2 een gas is wat van nature in de atmosfeer aanwezig is. Dit geldt voor meer broeikasgassen. Zonder broeikasgassen zou de aarde onbewoonbaar koud zijn. Met teveel broeikasgassen verandert het klimaat en wordt het juist te warm. Door CO2-uitstoot wordt de aarde warmer en zullen we onder meer te maken krijgen met zeespiegelstijging, extremer weer en veranderende biodiversiteit. CO2 is niet het enige broeikasgas waardoor het klimaat verandert.

Andere broeikasgassen zijn bijvoorbeeld methaan en lachgas. De reden waarom we in het publieke debat de meeste nadruk leggen op CO2, is omdat CO2 ongeveer 70% van alle broeikasgassen beslaat.

Wat is grootste oorzaak van CO2-uitstoot 

De grootste oorzaak van CO2–uitstoot is: de mens. Sinds de industriële revolutie, die rond 1750 in Engeland begon, is de uitstoot van CO2 geëxplodeerd. Met name onderstaande sectoren en factoren hebben bijgedragen aan de enorme toename van CO2–uitstoot: 

• Ontbossing: Bomen slaan CO2 op. Doordat veel bossen zijn (en worden) gekapt, komt de CO2 vrij welke is opgenomen in de bomen. Positief is dat nieuwe bomen opnieuw CO2 vastleggen. 
• Fossiele brandstoffen: De meeste energie die de mens gebruikt, komt van fossiele brandstoffen. Schattingen zijn dat ongeveer 88% van alle energie die door de mens wordt gebruikt, afkomstig is van fossiele brandstoffen als steenkool, aardolie en aardgas. Deze fossiele brandstoffen bevatten koolstof (het C atoom in koolstofdioxide), welke miljoenen jaren geleden door planten is opgenomen. Deze planten zijn in de loop van de tijd onder lagen aarde terechtgekomen, waarbij zij door de aanwezige druk zijn getransformeerd in een fossiele brandstof. Hierdoor heeft deze koolstof miljoenen jaren lang geen onderdeel uitgemaakt van de koolstofcyclus. Door het verbruik van de fossiele brandstoffen komt de opgeslagen koolstof weer vrij in de atmosfeer, ditmaal in de vorm van CO2. 
• Vervoer:  Transportmiddelen, zoals vliegtuigen en auto’s, maken gebruik van fossiele brandstoffen. De mens maakt van aardolie de brandstoffen voor deze transportmiddelen, zoals kerosine en benzine. Bij het gebruik van deze transportmiddelen komt vervolgens CO2 vrij. Tevens komt CO2 vrij bij de productie van vervoersmiddelen. 
• Energiecentrales: Energiecentrales verbruiken grote hoeveelheden fossiele brandstoffen, bijvoorbeeld om elektriciteit op te wekken. Hierbij komen grote hoeveelheden CO2 vrij.

Een andere wijze om naar de grootste oorzaken van CO2-uitstoot te kijken, is te kijken naar wie het meeste uitstoot. Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek wordt 32% van de broeikasgassen uitgestoten door de industrie. Hiermee is deze groep de koploper voor wat betreft CO2-uitstoot. Overige grote uitstoters zijn de elektriciteitsproducenten, de sector mobiliteit en de landbouw. Vanwege het verbruiken van aardgas voor verwarming, merkt het CBS de gebouwde omgeving aan als aparte sector.

Het verminderen van CO2-uitstoot 

Eerder schreven we al dat de uitstoot van CO2 sinds de industriële revolutie enorm is toegenomen. Dit betekent niet dat de CO2 ieder jaar hoger wordt, er zijn ook positieve ontwikkelingen waarneembaar. Zo werd in Nederland in 2020 56 megaton CO2-equivalent minder uitgestoten dan in 1990. Dit wordt met name veroorzaakt doordat de industriële uitstoot in deze periode sterk is gedaald. Veel partijen, met name milieuorganisaties, benadrukken echter dat deze daling nog lang niet genoeg is: het doel is om de CO2-uitstoot in 2050 zelfs helemaal naar nul terug te brengen. Dit betekent dat de mens grote veranderingen zal moeten doorvoeren, waarbij de belangrijkste verandering is dat het gebruik van fossiele brandstoffen drastisch verminderd zal moeten worden. Dit kan bijvoorbeeld gerealiseerd worden door gebruik te maken van windenergie voor de opwekking van elektriciteit in plaats van opwekking door kolencentrales. 

Jouw mogelijke bijdrage

Om klimaatverandering tegen te gaan, is het dus van groot belang om de huidige CO2-uitstoot drastisch te verminderen. De eerste stap hiervoor is bewustzijn. Als je je bewust bent van de impact van jouw gedrag op jouw omgeving, is het makkelijker om je gedrag te veranderen. Hierbij is het van belang om je te realiseren dat de kleine beetjes helpen: neem een keer de trein in plaats van de auto. Maar je kan natuurlijk ook duurzaam investeren en op die manier de planeet ondersteunen.. Benieuwd naar de mogelijkheden daartoe? Check dan onze projectenpagina!