Blog
De noodklok luidt voor de Golfstroom… Is het al te laat, of nog niet?
The Guardian publiceerde onlangs een verontrustend artikel: klimaatwetenschappers hebben waarschuwingssignalen ontvangen over de Golfstroom. Dit natuurlijke verschijnsel is een belangrijke stabiliserende factor van ons klimaat en nadert momenteel een potentieel desastreus ‘kantelpunt’.
Wat is de Golfstroom?
De officiële term van de Golfstroom is de ‘Atlantische meridionale circulatie’. Dit fenomeen is een groot netwerk van stromingen die warm water van de tropen richting de Noord-Atlantische oceaan brengen. De Golfstroom vervoert per seconde zo’n 1,5×108 kubieke meter water. Meer dan 100 keer zo veel als alle rivieren in de wereld! Normaliter wordt de Golfstroom aangedreven door dicht, zout zeewater dat in de Arctische oceaan zinkt. Echter, door het smelten van de ijskappen in Groenland wordt het zinken van dit zoute zeewater vertraagd. Door opwarming van de aarde vergroot de de instabiliteit van de stromingen en worden hun stromingspatronen veranderd. Dit gebeurt sneller dan in klimaatmodellen voorspeld wordt en heeft potentieel desastreuze gevolgen.
Circulatiemodus
Onderzoeksgegevens zoals ijskern-analyses, watertemperatuur en de snelheid van de stromingen van de afgelopen 100.000 jaar, laten zien dat de Golfstroom twee circulatiemodussen kent: een snelle, sterke modus zoals we die de afgelopen millennia hebben gezien en een langzame, zwakke modus. Uit de onderzoeken blijkt dat door de stijgende temperaturen de Golfstroom binnen één tot vijf decennia abrupt van de ene modus naar de andere kan overgaan. Op dit moment zou de Golfstroom dicht bij zo’n kritieke overgang kunnen zijn. Sterker nog, in 1600 jaar heeft de Golfstroom nog nooit zo traag gecirculeerd als nu. Uit een nieuwe analyse blijkt zelfs dat ze volledig stil kan komen te liggen.
Een dergelijke gebeurtenis zou catastrofale gevolgen hebben voor de hele wereld. De regens waarvan miljarden mensen in India, Zuid-Amerika en West-Afrika voor hun voedselvoorziening afhankelijk zijn, zullen ernstig worden verstoord. In Europa zal het aantal stormen toenemen en de temperatuur dalen. Het zeeniveau in het oosten van Noord-Amerika zou stijgen en ook het regenwoud in het Amazonegebied en de ijskappen van Antarctica zullen verder in gevaar komen.
De belangrijkste oceaanstromingen van de wereld.
Voorspellingen en onzekerheid
Door de complexiteit van het Golfstroom-systeem en de onzekerheid over de toekomstige opwarming van de aarde is het onmogelijk om nu al te voorspellen wanneer het systeem zal instorten. Dit kan binnen twee tot tien jaar gebeuren, maar het kan ook nog enkele eeuwen duren. Gezien de kolossale gevolgen die het zou hebben mag dit nooit gebeuren, aldus de wetenschappers. We weten dat de kans dat deze ramp plaatsvindt toeneemt met elke gram CO2 die we uitstoten. Het is nog niet bekend bij welke hoeveelheid CO2-uitstoot een ineenstorting van de Golfstroom plaatsvindt. Vandaar dat beperken en compenseren van de uitstoot op dit moment het enige is wat we kunnen doen.
Pas sinds de jaren ‘90 wordt de Golfstroom echt rechtstreeks gemeten. Levke Caesar, klimatoloog bij de Maynooth Universiteit in Ierland, zegt hierover: “De onderzoeksmethode kan ons geen exacte timing geven van een mogelijke ineenstorting, maar de analyse levert bewijs dat de Golfstroom zijn stabiliteit al heeft verloren, wat ik opvat als een waarschuwing dat we dichter bij een Golfstroom-omslag zouden kunnen zijn dan we denken.”
David Thornalley van het University College in Londen, wiens werk heeft aangetoond dat de Golfstroom zich op het zwakste punt in 1600 jaar bevindt, schrijft: “Deze tekenen van afnemende stabiliteit zijn verontrustend, maar we weten nog steeds niet of er een instorting zal plaatsvinden, of hoe dicht we daarbij in de buurt zijn.” Dit komt omdat het systeem grilliger en complexer blijkt te zijn dan verwacht.
Omslagpunten
Deze berichtgeving over de Golfstroom past naadloos in een recente reeks van verontrustende klimaatberichten. Wetenschappers maken zich steeds meer zorgen over omslagpunten; grote, snelle en onomkeerbare veranderingen in het klimaat. Afgelopen mei kwam aan het licht dat een aanzienlijk deel van de Groenlandse ijskap op de rand van de afgrond staat en hierdoor de zeespiegel wereldwijd sterk zou kunnen stijgen. Anderen hebben onlangs aangetoond dat de Amazone nu meer CO2-uitstoot dan het absorbeert en dat de Siberische hittegolf van 2020 tot een verontrustende methaanuitstoot heeft geleid. Dit zijn verontrustende ontwikkelingen, maar wij verwachten dat het nog niet te laat is.
De oplossing
Corekees gelooft dat het bestrijden van klimaatverandering de grootste uitdaging van onze tijd is. In onze optiek is dit het beste te bestrijden door duurzaamheid een economische waarde te geven. Naast drastische vermindering van uitstoot en het mitigeren van de effecten, zullen we daarbij moeten kijken naar manieren om reeds bestaande uitstoot te compenseren. Vooralsnog lijkt herbebossing de meest kansrijke methode om klimaatverandering tegen te gaan. Hiermee kunnen we namelijk zo’n 37% van de benodigde CO2-compensatie bewerkstelligen! Om dit te stimuleren geeft Corekees iedereen de mogelijkheid om op een economisch rendabele wijze herbebossing te versnellen. Op die manier compenseren we die CO2-uitstoot en vergroenen we onze
Aarde.
