Duurzaamheid
Wat is klimaatverlamming en wat kun je eraan doen?
Er zwerft een nieuwe term over het wereldwijde web: climate paralysis, klimaatverlamming in het Nederlands, is de naam voor het gevoel van hulpeloosheid of overweldiging die veel mensen ervaren rondom het thema van klimaatverandering. In deze blog leggen we het fenomeen climate paralysis onder de loep. We onderzoeken wat het is, waar de term vandaan komt, hoe het ontstaat, en wat je tegen je eigen gevoelens van klimaatverlamming kunt doen. Handig!
Wat is Climate Paralysis?
Klimaatverlamming is een psychologische en emotionele reactie op de omvang en complexiteit van de klimaatcrisis. De term verwijst naar de toestand waarin men zich – door de omvang van het probleem – machteloos voelt en niet in staat is om actie te ondernemen. Climate Paralysis kan zich op verschillende manieren uiten. Bijvoorbeeld door een gevoel van apathie, ontkenning of onmiddellijke berusting in het noodlot.
‘’Climate Paralysis, also called Eco-paralysis is conceptualized as the response people give when faced by the feeling that one cannot do anything meaningful to positively affect climate change. Eco-paralysis is commonly linked to feelings of powerlessness, which can look like apathy, complacency or disengagement (Albercht, 2019)’’
Mensen die last hebben van dit verschijnsel kunnen bijvoorbeeld het gevoel krijgen dat hun individuele acties geen verschil zullen maken, of dat het probleem te groot is voor één persoon om op te lossen. Een andere mogelijkheid is dat zij zich zo overweldigd voelen dat ze als het ware verstijven, volkomen inactief worden en zelfs niet eens meer in staat zijn om kleine stappen te zetten voor het beperken van de gevolgen van klimaatverandering.
Ergens is climate paralysis een hele normale en begrijpelijke reactie op een complex en ontmoedigend probleem als klimaatverandering. Maar weet je wat het nadeel is? Je hebt er geen zak aan. Wat een betere reactie zou zijn? Dat vertellen we later in deze post. In de volgende paragraaf duiken we echter eerst wat dieper op de psychologische oorzaak van dit fenomeen.
Wat is het psychologische mechanisme achter klimaatverlamming?
Er zijn talloze wetenschappelijke papers geschreven over het complete samenspel van cognitieve en emotionele factoren dat achter klimaatverlamming schuil gaat. Op macroniveau maakt de – letterlijk – wereldwijde schaal van het probleem het zo omvangrijk en veelzijdig dat de meeste mensen simpelweg niet weten waar ze moeten beginnen. Om maar in een analogie te spreken: je eigen huis opruimen is relatief eenvoudig, maar wat als je heel Nederland moet schoonpoetsen? Deze individuele machteloosheid leidt tot het hierboven genoemde apathische of ontkennende gedrag. Een probleem negeren of afwijzen is immers gemakkelijker dan het aan te pakken.
Daarnaast hebben we hier te maken met de cognitieve bias die ‘temporal discounting’ wordt genoemd: de neiging om onmiddellijke behoeften en verlangens voorrang te geven boven langetermijndoelstellingen. Wederom een hele menselijke reactie. In het geval van klimaatverlamming kunnen deze langetermijngevolgen echter zo ver weg en abstract lijken dat het voor veel mensen moeilijk wordt om prioriteit te geven aan acties die deze toekomstige gevolgen kunnen verzachten.
Ten slotte is klimaatverandering een sterk gepolitiseerd onderwerp dat leidt tot uitingen van tribalisme en polarisatie. Wij zien dit zelf dagelijks op onze social media kanalen: mensen die overduidelijk boos zijn over de gang van zaken rondom de aanpak van klimaatverandering, staan ons naar het leven omdat ook onze oplossingen niet perfect zijn. Door ons te bekritiseren krijgen deze mensen het gevoel toch iéts gedaan te hebben. Op psychologisch niveau vrijwaart het ze van verdere verantwoordelijkheid; ze hebben immers hun steentje bijgedragen! Een interessant psychologisch fenomeen, maar helaas wel funest voor het oplossen van deze collectieve uitdaging.
Waar komt de term klimaatverlamming vandaan? Wie heeft deze uitdrukking bedacht?
De term ‘climate paralysis’ wordt door veel verschillende schrijvers en wetenschappers gebruikt om de psychologische en emotionele reactie op het probleem van de klimaatverandering te beschrijven. Daarom is het moeilijk om een specifieke persoon aan te wijzen als bedenker van de term.
Eén van de eerste vermeldingen lijkt echter te staan in een in rapport uit 2008, getiteld: “Climate Paralysis: The End of Doing Nothing” van de Britse denktank Institute for Public Policy Research. Ondertussen alweer vijftien jaar geleden, maar in dit rapport werd klimaatverlamming aangemerkt als een groeiend probleem, en deden de schrijvers een oproep tot een reeks beleidsinterventies om het te overwinnen.
Sindsdien wordt de term steeds vaker gebruikt in de context van klimaatverandering en is het een algemeen erkend begrip geworden in discussies over klimaatbeleid en psychologie. De precieze oorsprong van de term blijft een beetje onduidelijk. Misschien komt het omdat de term geleidelijk ontstond als reactie op de gevoelens die onder een groot deel van de wereldbevolking leefden en nog steeds leven.
Wat kun je doen als je zelf last heb van klimaatverlammingsverschijnselen?
Klinkt het bovenstaande herkenbaar? Heb je zelf weleens last van de gevoelens die we hierboven beschreven? Dat is helemaal niet gek. Ook wij herkennen deze gedachten. Gelukkig zijn er oplossingen! Het allereerste wat je moet weten, is dat het oké is om je af en toe machteloos te voelen. Je moet alleen zorgen dat je er niet te lang in blijft hangen…. Hoe je dat doet? Het is een beetje een dooddoener, maar actie is de beste remedie tegen apathie. Om je te helpen van je klimaatverlamming af te komen delen we hierbij het door ons persoonlijk ontworpen 5-stappenplan.
5 stappen om van klimaatverlamming af te komen
Stap 1 – Vergaar kennis en inspiratie
Begin met iets kleins zoals meer kennis opdoen. Onderwijs jezelf en bestudeer de oorzaken en gevolgen van klimaatverandering, maar vooral ook over alle prachtige initiatieven die overal ter wereld worden ontplooid om het tegen te gaan. Wij zijn zelf fan van de nieuwsbrief van Change.inc. Deze versturen zij elke ochtend om 7 uur en staat vol met inspirerende verhalen over organisaties en bedrijven die zich inzetten om een steentje bij te dragen.
Stap 2 – Doe iets kleins
Ga de uitdaging met jezelf aan door te proberen 1 dag in de week 100% vegetarisch te eten. Is dat te makkelijk? Probeer het dan 2, 3 of 4 dagen. Of kijk naar manieren om je energieverbruik te verminderen. Sluit een contract af bij een duurzame energieleverancier of stap over op groene stroom van je huidige leverancier. Met incrementele kleine stapjes krijg je onderaan de streep een stuk meer voor elkaar dan je denkt!
Stap 3 – Trek je mond open
Práát erover! Het klinkt misschien een beetje stom, maar het bespreken van klimaatverandering met vrienden, familie en collega’s kan helpen om het bewustzijn te vergroten en actie te bevorderen. Zelfs de meest onbeduidende kleine gesprekken kunnen een verschil maken.
Stap 4 – Stem met je portemonnee
Put your money where your mouth is! Wist je dat het verduurzamen van je pensioen 27 keer effectiever is dan welke andere actie dan ook? Pensioenfondsen investeren jouw ingelegde vermogen en daar zit in heel veel gevallen flinke onbenutte potentie. Duurzaam investeren is dan ook een ontzettend krachtig middel om verandering te bevorderen. Wil je hier meer over leren? Download dan onze gratis whitepaper.
Stap 5 – Begin bij het begin
Bovenstaande vier stappen zijn onderdeel van een continue kringloop van acties. Blijf jezelf uitdagen en inspireren en kijk naar mogelijkheden hoe je er een schepje bovenop kunt doen of anderen kunt helpen hun eigen climate paralysis te bestrijden.
Conclusie: wat is klimaatverlamming?
Klimaatverlamming is dus de psychologische reactie op de complexiteit en enormiteit van de klimaatcrisis, waarbij jij je als individu overweldigd en machteloos voelt en daardoor geen zinvolle actie onderneemt. Deze reactie is begrijpelijk, maar belemmert vooruitgang bij het bestrijden van klimaatverandering!
Klimaatverlamming ontstaat uit een mix van cognitieve en emotionele factoren zoals individuele machteloosheid, tijdelijke verdiscontering en tribalisme.
Als je merkt dat je zelf last hebt van klimaatverlamming dan kun je dit proberen te overwinnen met behulp van kleine maar significante veranderingen zoals het vergaren van kennis, kleine incrementele stapjes te zetten, te praten met anderen en duurzame keuzes maken met je portemonnee. Een duurzame toekomst is van ons allemaal. Je inzetten voor het creëren daarvan dus ook!
