Reisverslag Kenia: Site visit van Project Olifantsgras

Er komt een hoop kijken bij een lanceren van een nieuw project. Eén van de vaste stappen van onze due diligence is het bezoeken van de plek waar het project plaatsvindt, de zogenaamde ‘site visit’. In de voorbereiding van Project Olifantsgras zijn Nick en Tamar daarom ook naar Kenia geweest. Het dagboek dat zij tijdens deze reis bijhielden lees je in deze blog.

Vrijdag 24 April 2022 – Dag 1

Na een lange reis gisteravond aangekomen in ons hotel in Nairobi. Bij aankomst meteen onder de wol, want vandaag werden we vroeg opgehaald door Tapuwa, de directeur van WeCol. Samen met hem en Carol, de CFO, naar de Kenya Development Corporation gegaan. Dit is een staatsbank die het soort projecten financiert dat wij voor ogen hebben. WeCol en zij zijn al enige tijd aan het praten over een lening voor werkkapitaal. WeCol is succesvol uit de Due Diligence van KDC gekomen (hun proces was vergelijkbaar met de onze. Een mooie bevestiging dat ook zij tot dezelfde conclusie komen). Het licht staat op groen, mits de briketteringsmachine op de project site aangesloten is en goed werkt. Drie uur lang zaten we bij KDC om te praten over Kenia, en de ontwikkelingen en uitdagingen waar het land mee kampt. Het was een inspirerende plek (zeker voor een staatsbank) en voor mogelijke toekomstige projecten een goed instituut om connecties mee te hebben.

Na de lunch gingen we naar ‘Kapa Oil’, een 50-jaar oud familiebedrijf dat plantaardige olie raffineert tot consumentengoederen. Tegenwoordig maken ze ook zeep, wasmiddel, parfum, etc. Het een indrukwekkende fabriek, in een buitenwijk van Nairobi. We hadden een afspraak met een paar hoge piefen (waaronder erfgenamen van de drie oprichters) en een uitgebreide rondleiding door de fabriek en raffinaderij. Ze beklagen zich over de ‘power supply’ van Kenya Power. Ze vinden het onbetrouwbaar en duur en zoeken daarom naar zelfvoorzienende alternatieven.  Ze hebben veel zonnepanelen (voorziet in 20% van hun energiebehoefte), maar willen meer alternatieven om daarmee onafhankelijkheid en kostenbesparingen te realiseren. Ze hebben interesse in de producten van WeCol en zouden daarmee voor afname van ons project kunnen zorgen.

Na door file 2,5 uur over een stuk van 20 kilometer te doen komen we aan het begin van de avond thuis. Wederom op tijd naar bed: morgenochtend vliegen we met Tapuwa naar Mombasa, de aan de Indische oceaan gelegen tweede stad van het land. Hier gaan we met een andere potentiële afnemer spreken: Indomie Foods, bekend van de instant noodles. Ook gaan we op bezoek bij een fabriek die Biomassa gebruikt om Sisal Touwen te produceren. 

Zaterdag 23 April 2022 – Dag 2

Mombasa is het Rotterdam van Kenia. Ook een havenstad, maar dan bloedheet. We gingen vandaag op bezoek bij de fabriek van Indomie, de plek waar alle instant noodles van Oost Afrika gemaakt worden. Indomie is groot afnemer van hout en bagasse briketten en altijd op zoek naar betere of goedkopere leveranciers.

Indomie kocht in het verleden al briketten van WeCol, toen nog gemaakt van bagasse of zaagsel. We hebben met een aantal managers gepraat en zij bevestigden hun behoefte aan (goede) briketten, hun prettige relatie met WeCol en vroegen zelfs wanneer ze de briketten van Wecol zouden kunnen kopen. Vervolgens kregen we een rondleiding door de fabriek en over het terrein. Hier zagen we voor het eerst een Biomass Boiler aan het werk. Het is een beetje zoals de oven in de film ‘Titanic’ en we voelden vanaf 15 meter afstand de hitte. Ondertussen stonden daar jongens met de hand die briketten naar binnen te scheppen! Het levert een hoop energie op, maar ook een hoop ontbossing. Een duurzaam alternatief is geen overbodige luxe…

Onze tweede afspraak was bij een grote Sisalplantage. Sisal wordt gebruikt om touw van te maken. Na een aantal oogsten is de plant echter niet meer bruikbaar en wordt deze op het verbrand om ruimte te maken voor nieuwe planten. Dat verbranden is natuurlijk funest voor het milieu… We bespraken de mogelijkheid om de oude Sisal planten te briketteren in plaats van verbranden. WeCol sprak de wens uit om mettertijd een tweede Press Site op te zetten in Mombasa en dit samen met de Sisal plantage en verschillende afnemers in Mombasa (Indomie voorop) op te zetten. Wij juichen het toe: het verduurzaamt het huidige proces en voegt waarde toe aan een afvalstroom!

Zondag 24 April 2022 – Dag 3 

Gisteravond zijn we vanuit Mombasa terug naar Nairobi gevlogen. Daar stond een ontmoeting met het voltallige WeCol team op het programma. We ontmoetten hen in hun tijdelijke kantoor in de stad. Hier stelde alle teamleden zich aan ons voor, vertelden zij wat ze doen en waarom ze bij WeCol werken. We waren onder de indruk van deze inspirerende groep mensen! De drive, visie, durf en impact; stuk voor stuk vergelijkbaar met de betere Nederlandse ondernemers.

We interviewden Tapuwa (algemeen directeur) en Andrew (technisch directeur), maar spraken ook met Carol (Finance) Georgina (R&D) en Nkate (impact & legal). Daarnaast maakten we kennis met Frida, de vrouw van Tapuwa. Zij is verantwoordelijk voor duurzaamheid en is aandeelhouder van WeCol. Ze werkt fulltime als consultant, brengt daarmee brood op plank en zorgt ervoor dat Tapuwa aan WeCol kan werken. Jayan was ook aanwezig. Hij heeft geen officiële functie binnen WeCol, maar is wel degene die ons geïntroduceerd heeft. De spreekwoordelijke lijm en verbinder van het geheel. 

Na afloop van het bezoek aan WeCol nam Jayan ons mee naar een traditioneel Keniaans restaurant (geit uit het knuistje). We spraken af dat hij volgende week donderdag digitaal zijn beroemde ‘happiness workshop’ gaat geven aan het Corekees team. Een fascinerende man.

Maandag 25 April 2022 – Dag 4 

Geheel volgens traditie om 06:55 uur opgehaald door Tapuwa en Carol en daarna naar de chique wijk ‘Karen’ gereden, om op zijn hoofdkantoor kennis te maken met Joseph Kamata, de oprichter van Nulands. Nulands handelt in grond door heel Kenia. Ze kopen grond, leggen wegen en andere nutsvoorzieningen aan en verhuren of verkopen deze vervolgens. WeCol heeft samen met Nulands 30 hectare grond gemarkeerd om het Olifantsgras project op uit te voeren. In theorie is dit genoeg (24 hectare nodig + 6 hectare buffer) om 15 ton briketten per dag te kunnen produceren. Dit getal is niet lukraak gekozen, maar gebaseerd op de maximale capaciteit van de huidige briketteringsmachine.

Joseph Kamata is een markante man: een Keniaan van ongeveer 55 jaar oud met een betrouwbare en professionele uitstraling en een scherpe geest. Bovenal kan er ontzettend hard gelachen worden met de land-handelaar. We lagen dubbel om z’n grappen. Na tekst en uitleg in het kantoor zijn we in colonne de stad uitgereden op weg naar de gemarkeerde stukken grond zo’n 2 uur ten zuiden van Nairobi. We reden dit keer met Joseph mee zodat hij tekst en uitleg kon geven van het land en de ontwikkeling. Als de man in zijn kantoor in de hoofdstad al een bruistablet was, viel dat in het niets zodra we de verharde weg verlieten. Al stuiterend in de 4X4 over modderige Keniaanse zandwegen vertelde Joseph uitgebreid over de stukken land om ons heen, de natuur, zaken doen in Kenia, de ontwikkeling van het land zelf en zijn liefde voor de natuur.

Joseph is goed bevriend met de 15-jaar jongere Tapuwa. De twee gaan met elkaar om als middelbare schoolvrienden. Deze affiniteit komt ook zakelijk naar voren: Nulands heeft de 30 hectare –  verdeeld over 3 afzonderlijke sectoren – gereserveerd voor Wecol en doet hier niets mee (en verdient er dus niets aan) totdat WeCol eraan toe is om Olifantsgras te kunnen planten. De genoemde sectoren (respectievelijk 5, 8 en 17 hectare groot) lagen op slechts enkele minuten rijden van elkaar af. De stukken land zijn al gedeeltelijk omheind en de mogelijkheid voor het slaan van een waterput (voor irrigatie) is al onderzocht. In principe staat het project dus al in de startblokken!

Aan het begin van de middag reed Joseph terug naar Nairobi en gingen wij door naar de productielocatie, dat zo’n 7 kilometer verderop ligt. De ‘Kisaju site’ is vernoemd naar de regio en bestaat uit een lange strip met een opvolgend een (nu nog) stapel nat zaagsel, een kas waarin het zaagsel gedroogd wordt, een opslagplek voor het gedroogde zaagsel, een briketteringsmachine én een plaats om de briketten te verpakken en te stallen. Helemaal achteraan is een (demo)strip met Olifantsgras die gebruikt wordt als R&D plek. 

Het zaagsel wordt nu gebruikt om de productielijn te testen en om wat omzet te maken om het project te kunnen starten. De machine zelf is nog niet werkzaam; de energiecontracten met Kenya Power zijn vorige week getekend en het is nu wachten totdat het stroom aangesloten wordt. Dit kan nog lang duren: Kenya Power heeft een monopolie positie, is peperduur en blijkt een onbetrouwbare zakenpartner qua stroomlevering. Mede hierdoor is de vraag naar alternatieve, off-grid energiebronnen (zoals briketten) zo hoog (red: inmiddels zijn de contracten gesloten en is Kenya Power aangesloten op de production site).

Aan het einde van de dag rijden we terug naar Nairobi. Het was een mooie dag met als kers op de taart drie overstekende zebra’s (ouders + kind) bij het bezoeken van de plantlocatie.

Dinsdag 26 April 2022 – Dag 5 

Vandaag konden we uitslapen! Tapuwa en Carol stonden pas om 7:45 bij ons voor de deur. Jayan reed dit keer ook mee. We noemden zijn naam al eerder, maar dit is een externe consultant die we kennen via onze contacten van de Dutch Green Business Group en ook degene die ons geïntroduceerd heeft bij WeCol.

Onze eerste afspraak van de dag was bij het KALRO Food Crops Research Institute, een onderdeel van het Kenya Forestry Research Institute dat vlak buiten de stad in een oase van groene heuvels ligt. Dit gebied van 650 hectare is onderdeel van universiteit en wordt gebruikt om bosbouw, landbouw, en al het groens wat daartussen zit te onderzoeken. De grote statige gebouwen zijn omgeven door alle soorten bomen die je kunt verzinnen. Daarnaast is dit de plek waar ook verschillende types Olifantsgras verbouwd wordt. WeCol heeft vorig jaar zes verschillende typen Olifantsgras getest en uiteindelijk twee geschikte varianten geselecteerd. Deze types zijn droogte-resistent, schieten snel wortel, komen snel weer op na het maaien en hebben een hoge vezeldichtheid (=belangrijk voor de energieafgifte van de briketten). Op deze locatie van KALRO zagen we voor het eerste grote velden met Olifantsgras tot ruim boven ons hoofd. Helaas mochten we hier geen beelden schieten en is de camera in de tas gebleven. We hebben hier ‘slechts’ een shoot van- en tussen het gras kunnen maken.

Vervolgens zijn we in de auto gestapt om een andere lead op te volgen… Toen we op onze eerste dag in Kenia bij de Kenya Development Corporation langsgingen, kwamen we er bij toeval een succesvolle briket-ondernemer tegen. Het begin van zijn bedrijf is door de KDC gefinancierd (ondertussen volledig terugbetaald), net zoals wij nu met WeCol van plan zijn. Zijn naam was Vester en hij was een opvallend figuur: een bruisende man van eind zestig die aangaf dat hij ons best op zijn bedrijf wilde rondleiden. Dit zodat we met eigen ogen konden zien hoe een gevestigde briket-onderneming eruit ziet. Tapuwa en Carol waren niet erg enthousiast over dit aanbod (het blijft immers een concurrent), maar voor ons wel interessant om te zien waar het heen kan gaan.

Dit was dan ook de volgende stop van deze dag. Vester deed zelf de poort voor ons open en vervolgens zagen we een opslag met zaagsel zo hoog als de hemel! Met alle egards werden we binnengehaald in zijn kantoor. We praatten wat over koetjes en kalfjes toen hij opeens vroeg ‘hoeveel heb je over voor de rondleiding?’ We lachten om deze grap, maar na een aantal keer heen en weer bleek het bloedserieus te zijn. Zijn openingsbod? 50.000 Keniaanse shilling;  zo’n €400…per persoon! En dat in een land waar het gemiddelde loon €150 per maand is.

Na wat pogingen tot onderhandelen bleek al snel dat deze man niet van plan van was om zijn prijs te laten zakken tot een redelijk niveau. Hierop hebben wij onze biezen gepakt en zijn we onverrichter zaken weer vertrokken. Dit is dus óók Kenia. Onze (inmiddels) vrienden van WeCol konden niet geloven wat we net meegemaakt hadden, plaatsvervangende schaamte voor het land dat zij juist zo graag willen ontwikkelen. Voor ons was dit alleen maar de bevestiging dat de gastvrijheid, betrouwbaarheid en professionaliteit die het WeCol team ons keer op keer laat zien dus zeker niet de standaard is bij het zaken doen in Kenia…

Onze laatste stop van de dag was bij Aspendos Dairy, een grote melkfabriek in de highlands ten noorden van Nairobi. Te midden van de groene heuvels lag een grote, industriële melkfabriek. Zij hebben energie nodig voor het opwekken van de stoom die ze gebruiken nodig voor het pasteuriseren van hun melk. Dat willen ze graag met briketten doen omdat dit goedkoop en efficiënt is. Helaas zijn deze niet voldoende beschikbaar. Daarom doen ze dit nu met brandhout… Het was een hallucinant gezicht: schuren vol vermoorde bomen omringden de fabriek.

We zijn uitgebreid ontvangen en hebben gepraat over briketten, het eventuele partnership met WeCol, hun impact in de gemeenschap van het dorp en de uitdagingen van hun bedrijf. In het afrondende gesprek werd door Aspendos (merknaam ‘Mountain Fresh’ Dairy) wederom hun interesse in briketten bevestigd, alsmede het besef van de potentie van een partnership met Wecol. Voor de afname-zekerheid van onze Due Diligence? Een dikke vink! ✅ Rond 21:30 terug in ons hotel aangekomen. Morgen staat  de beruchte ‘langste dag’ op het programma. Het WeCol team staat om 05:45 voor de deur. Terwijl Nederland zich klaarmaakt voor Koningsdag kruipen wij onder de wol. Op naar morgen, leve de koning! 

Woensdag 27 April 2022 – Dag 6

Vandaag stond in het teken van het bezoek aan de velden voor een eventuele tweede fase van Project Olifantsgras en een bezoek aan een werkende briketteringsmachine van exact hetzelfde merk en model. De stukken land van fase 1 liggen bij Kisaju en hebben we afgelopen maandag al bezocht, maar de grotere stukken van een eventuele fase twee liggen nabij het plaatsje ‘Narok’, op zo’n vier uur rijden van Nairobi. De dag begon dan ook om 5:30 met twee auto’s in colonne (Joseph Kamata voorop, gevolgd door onze auto met Tapuwa achter het stuur). Met z’n vijven kwamen we rond half 10 ‘s ochtends aan bij de stukken land. Het gebied is marginaal en wordt eigenlijk uitsluitend gebruikt voor veeteelt. Nulands heeft hier 15 stukken land van in totaal zo’n 20 hectare. Drie van deze percelen lijken geschikt voor het planten van Olifantsgras. De stukken grond van Kamata liggen in het open vlakke veld van de Rift Vallei en zijn goed herkenbaar.

Joseph heeft een passie voor bomen en neemt iedere keer als hij in dit gebied is, jonge boompjes mee die hij zijn personeel daar laat planten. Zijn ‘veeboer-boeren’ waren ooit overtuigd dat dat niet zou lukken omdat er alleen maar gras voor het vee groeit. Hun ongelijk is bewezen: de plots zijn goed aangekleed met bomen. Op een van deze velden zijn ook de Olifantsgras samples geplant. Dit zijn de zes types Olifantsgras die WeCol van KALRO heeft gekocht om te kijken welke het beste werken. Ze zijn naast elkaar in rijen geplant en het is in één oogopslag duidelijk wie de winnaar is. Het winnende gras van slechts een paar maanden oud staat boven de twee meter en heeft dikke stengels; precies wat goed is voor briketten!

Na hier veel beelden te hebben gemaakt (interviews, drones, foto’s), zijn we doorgereden naar veld twee en drie. Het was stuiteren en slippen met de 4X4’S door de modder. Ze noemen het zelf een ‘Keniaanse Massage’. Een treffende omschrijving! Het land wat we bezochten is vlak, omheind en heeft voldoende irrigatie mogelijkheden. Feitelijk is het al klaar om grotere hoeveelheden Olifantsgras te planten, maar dat is toekomstmuziek. Eerste moeten we fase één succesvol zien af te ronden…

Na de velden geïnspecteerd te hebben, reden we door naar een dorpje verderop, waar we kennismaakten met Titus, de operationeel directeur van WeCol. Hij heeft nu een productiesite met exact dezelfde brikettenpers waar hij zaagsel droogt en verwerkt tot briketten. Dit is dus de gebruikelijke manier in Kenia. Bij de uitgebreide rondleiding van Titus hebben we de drogers het zaagsel machinaal zien drogen en is de pers voor ons aangezet. Indrukwekkend apparaat om in actie te zien! Na afloop hebben in een lokaal achteraf tentje wat gegeten. Ik denk – gezien de aandacht – dat wij één van de eerste ‘Mzungu’s’ in het dorp waren. Na het eten gingen we terug naar Nairobi. Titus liftte een stukje met ons mee (Joseph was ‘s middags vertrokken) en daarom zaten we de eerste 1,5 uur ‘Matatu style’ met vier man op de achterbank. When in Rome…

Rond middernacht kwamen we aan in Nairobi waar aandeelhouder Ben op ons zat te wachten. Ben is een van de drie mensen waar we de afgelopen maanden veel mee gepraat hebben, maar hij was afgelopen week voor zijn huwelijk buiten de stad. Om de week af te sluiten en om toch nog fysiek kennis met Ben te maken, hebben we met hem, Jayan en Tapuwa nog even een lokale nachtclub bezocht. Het was erg gezellig. Een beetje té gezellig; we lagen om 04:00 uur in ons bed en om 05:00 ging de wekker weer voor de vlucht naar Nederland. 

Deze reis was slopend maar waardevol. We kennen nu het hele Wecol team, hun motivatie en visie, we zijn zeker van de afzetmarkt, de argrarische vereisten van het land, de eigenschappen en beschikbaarheid van Olifantsgas en het belang van ons project. Nu eerst terug naar Nederland en als de bliksem het project finaliseren voor publicatie op het platform!