Een interview met Hans van der Loo over klimaatverandering, urgentie en actie

Een paar jaar geleden spraken we voor het eerst met Hans van der Loo. Hij kwam langs om kennis te maken en ons te voorzien van advies. Hans is een energie- en duurzaamheidsexpert en voormalig Vice President bij Royal Dutch Shell, waar hij o.a. Shell V-power initieerde. Hans spreekt regelmatig voor wereldleiders en de top uit het bedrijfsleven, bijvoorbeeld bij het Klimaatakkoord van Parijs en het World Economic Forum. Zijn ontnuchterende inzichten zijn actueler dan ooit.

Van der Loo: “Er zijn drie gebieden in het spel bij klimaatverandering. Ten eerste is er de zeer harde fysica en chemie. Het tweede is de economie, maar het belangrijkste veld is de sociale wetenschap. Klimaatverandering is het resultaat van ons gedrag en onze keuzes.” 

Vroeger was het tegenhouden van klimaatverandering iets wat we voor onze kinderen moesten doen, maar dat stadium zijn we nu voorbij. Het is niet langer iets voor de volgende generatie, maar voor ons. We moeten ons meer bewust worden van ons ecosysteem. Niet alleen uit schuldgevoel, maar ook om te overleven. Het gaat er niet meer om dit voor onze kinderen te doen. Nee, we moeten dit voor onszelf doen! 

Het probleem is dat klimaatverandering een langetermijnprobleem is en mensen de neiging hebben de voorkeur te geven aan de korte termijn. Ik denk dat we nog een traject van nevenschade moeten doorlopen voordat we echt actie ondernemen. Dat is nogal spijtig, maar soms moet je je vingers branden om te weten dat iets heet is. Je leert dan om diezelfde fout niet nog eens te maken. Gewond raken helpt, helaas. De zomer van 2017 was bijvoorbeeld echt heet, maar heeft geen noemenswaardige schade veroorzaakt. De meeste mensen zijn het al vergeten.. Pas als we écht geraakt worden zullen we ons gedrag wijzigen. Je zult het jaar dat je huis verbrandde niet vergeten.

“We gaan eerst door een reeks van nevenschade voordat we echt actie ondernemen.”  

De zwakste schouders dragen de grootste lasten

Omdat wij in het rijke deel van de wereld wonen, voelen wij de pijn op dit moment niet. Anderen, zoals de mensen op de Marshalleilanden en Vanuatu, wel. Zij zullen hun land volledig onder de zeespiegel zien verdwijnen. En dat is niet eens hun eigen schuld.. Met hun levensstijl komt hun voetafdruk niet in de buurt van het wereldgemiddelde. Laat staan dat ze in de buurt van die van ons komen.. Je levensstijl bepaalt de grootte van je voetafdruk. Rijke landen hebben een onevenredig grote invloed op klimaatverandering. Als iedereen zou leven als een Amerikaan zouden we 5 planeten nodig hebben. 

Als iedereen zou leven als een Europeaan zouden we 2,5 planeten nodig hebben. Alleen omdat een enorm deel van de wereld onder het gemiddelde leeft, hebben we nu 1,7 planeten nodig om op te leven. Nog steeds niet genoeg; we hebben er maar één. Vergis je niet: de planeet staat niet op het spel. De Aarde zal nog miljarden jaren voortbestaan. Maar of het ecosysteem – dat wij als soort nodig hebben – zal overleven, is een zeer groot vraagteken. 

Actie in drie stappen

Het veiligstellen van ons eigen voortbestaan is een eenvoudige rekensom. Als we nu niet een beetje uitgeven, zullen we later veel méér moeten uitgeven. Zo simpel is het. We zullen ons daar bewust van moeten worden en dat bewustzijn vervolgens omzetten in keuzes voor onze levensstijl.
Dit zal in drie stappen gebeuren. De eerste is je leven leiden zoals je nu doet, maar met een kleinere koolstofvoetafdruk door kleine veranderingen die je nauwelijks opmerkt. Dat alleen is al geweldig! De volgende stap heeft te maken met gedrag. Voornamelijk bewuste keuzes maken en bewuster consumeren. Dit is het veranderen van je levensstijl, maar zonder echte materiële verandering. De eerste twee stappen zijn de makkelijke delen. De derde stap gaat over delen van persoonlijke consumptie die je leven echt zal veranderen, en daar zal het pijn gaan doen. Bijvoorbeeld door inbreuken op onze consumptiepatronen die we echt niet willen..

Onze planeet voorziet in genoeg voor ieders behoeften, maar niet voor ieders hebzucht. Hoe sneller we de eerste twee stappen kunnen zetten, hoe langer we die laatste stap kunnen uitstellen. Dat we die laatste stap deze eeuw moeten zetten blijft onvermijdelijk, maar wanneer precies, dat hangt af van wat we nu gaan doen.

 “We zitten allemaal op hetzelfde schip. Het maakt niet uit wie je bent, je lot is verbonden met dat schip.” 

Een route zonder spijt

Het moeilijkste is het om de CO₂-uitstoot te verminderen. Het compenseren van emissies is al een goede stap, maar het is niet genoeg. Het beste is om de uitstoot te overcompenseren, waardoor de CO₂ vermindert. Samengevat: door meer CO₂ te verbruiken dan je uitstoot laat je een marge over die mensen die dat niet kunnen betalen.

De Pongamiabomen van Corekees bieden een manier om CO₂ te verminderen. Ons huidige economische systeem vereist energie met een hoge dichtheid van koolwaterstofmoleculen. Pongamia produceert ook koolwaterstofmoleculen, maar wel op een hele mooie manier! Natuurlijk kan Pongamia nooit de oplossing zijn voor al onze energieproblemen, maar het is een route zonder spijt. Dat wil zeggen: we kunnen er nooit spijt van krijgen, wat er ook gebeurt! Deze zogenaamde ‘no-regret options’ zijn de beste keuzes die je in je leven kunt maken. Het tegenovergestelde is een ‘sure-regret option’. Wat de toekomst ook zal zijn: we zullen er spijt van krijgen.

Het is verrassend hoeveel van dat soort keuzes we maken. Het ontbreekt ons aan de juiste vooruitziendheid en realistische discontering. Geen actie ondernemen tegen klimaatverandering is er zo een. Hoe langer we wachten, hoe duurder het zal zijn; niet alleen financieel. Dat weten we, maar toch zijn we volledig verlamd. 

We wachten allemaal totdat de ander als eerste begint! Het is een klassiek gevangenendilemma. We zitten echter allemaal op hetzelfde schip. Daarom maakt het niet uit je bent – de kapitein, een matroos, of een passagier op de eerste klas – je lot is verbonden met het schip. Meer mensen zouden zich hier bewust van moeten worden.

De beste en goedkoopste tijd om actie is te ondernemen is nu. Tien jaar geleden was nog beter, maar helaas kunnen we niet meer terug. De taak die voor ons ligt is enorm. We moeten zorgen dat we de juiste dingen doen om het einde van deze eeuw op een beschaafde en vreedzame manier te bereiken. We moeten ons schip redden. Alle hens aan dek!